A reciclarte!

RECICLARTE!

Proxecto de dinamización do galego 2014-15

Equipo de Normalización e Dinamización  Lingua Galega

IES República Oriental do Uruguai

Curso 2014-2015

1. BREVE ESTUDO SOCIOLINGÜÍSTICO

1.1. CONTORNO DO NOSO CENTRO:

 O noso instituto, situado na cidade de Vigo, é un  centro que podemos catalogar como urbano; case todo o noso alumnado vive nun contexto urbano periférico e a maioría perdeu o contacto coa aldea orixinal e, por tanto, cos parámetros culturais que dela se derivan.  Estamos situados no barrio de Teis, moi perto da Travesía de Vigo. A maior parte dos habitantes desta contorna son asalariados e pequenos comerciantes autónomos. Empezan a abundar familias que viven de subsidios como consecuencia da precaria situación laboral.  Dadas estas circunstancias cabería esperar un uso bastante amplo da lingua galega; sen embargo, desgrazadamente, podemos observar un descenso  progresivo e moi rápido do uso do galego nas novas xeracións, de maneira que a frecuencia da súa utilización  vén sobre todo marcada polo factor idade. Así observamos unha relación inversamente proporcional entre ambos datos: canto maior é o falante, máis frecuente é o emprego do galego e viceversa: canto máis xove é o que fala menos probábel é que o faga en galego. Temos, pois un alarmante e preocupante descenso do número de falantes e unhas perspectivas de futuro non demasiado optimistas. Non obstante tentaremos ser animosos e pór o noso gran de area para dalgunha maneira contribuír a frear esta situación; este é o principal motivo que nos leva a organizar desde o centro as actividades que integran este proxecto.

 

1.2. O ALUMNADO:

Os nosos alumnos-as proceden na súa maioría do colexio público que nos foi adscrito: Frian, situado na parte alta de Travesía de Vigo; tamén de distintos colexios concertados: Xesuítas, Calasancias, Quiñones de León etc. Contamos igualmente con menos alumnado inmigrante que outros anos, arredor dun 10%. Os países de procedencia de máis a menos alumnado son: Romanía, Senegal, Paquistán, Portugal, Arxentina, EEUU, Brasil, Marrocos, Nixeria, Paraguai, República Dominicana, Suíza, Finlandia e Uruguai

O uso da lingua galega entre os nosos rapaces é practicamente nulo. Na súa contorna familiar, en coherencia co anteriormente comentado, hai unha certa presenza do galego representada nalgúns casos polos pais e en maior medida polos avós. De todos xeitos, tal e como puidemos comprobar nos datos obtidos das enquisas para a elaboración do Plan Lingüístico de Centro, só un cinco por cento dos fogares falan unicamente en galego, nun corenta cinco por cento escóitase falar algo e nos restantes fálase practicamente sempre en castelán. A pesares desta situación  a actitude do noso alumnado cara o galego  non é negativa. Comprenden a riqueza que supón ter dúas linguas e consideran positivamente a conservación e o uso do galego.

1.3. O PROFESORADO:

Este é un sector da comunidade educativa maioritariamente urbano, que vive na maior parte dos casos nas inmediacións do instituto; integrado por 35 profesores-as que podemos dividir en tres grupos, atendendo ao uso que fan da lingua polo menos durante a súa permanencia no  centro de traballo: un terzo de profesorado que nunca a utiliza, outro que a emprega habitualmente e por último unha parte que o fai ocasionalmente. Como no caso comentado con anterioridade,observamos unha actitude positiva pero pasiva. Son frecuentes as queixas por falta de seguridade á hora de impartir clase en galego así como as consultas de dúbidas sobre todo no que respecta a léxico específico e normativo.

1.4.SITUACIÓN LINGÜÍSTICA DO CENTRO:

Na vida académica, observamos  unha presenza  da nosa lingua que non excede o meramente establecido pola lei. Fóra do ámbito académico de parte do profesorado, resulta  estraño ou cando menos chamativo escoitar a nosa fala. Todos-as enténdeno e comprenden  a necesidade e a riqueza que supón a súa existencia pero déixanse levar pola comodidade que representa empregar unha única lingua. Debemos destacar tamén a dificultade engadida que ten para o noso alumnado inmigrate. En xeral cústalles  asimilar e comprender a utilidade que pode ter para o seu futuro.

Dáse pois nesta contorna o paradoxo de que o galego parece utilizarse para cuestións formais, públicas, en actos e celebracións; pero áchase de menos o seu uso oral e espontáneo na vida cotiá do centro.

2. OBXECTIVOS DESCRITOS PARA CADA SECTOR

O obxectivo básico e evidente deste equipo é promover o uso do galego sobre todo a nivel oral, e desde logo tamén  escrito, entre todos os sectores que integran o centro de ensino: profesorado, persoal non docente, alumnado e familias.

 Para conseguir este fin, a nosa actuación basearase en catro conceptos:

        Presenza

        Colaboración

        Asesoramento

        Concienciación

·         Presenza: démonos a coñecer no principio de curso, nunha primeira reunión,con extensiva invitación a todo o profesorado, para que todos soubesen da nosa existencia activa así como da nosa finalidade.

·         Colaboración e asesoramento: ofrecéndonos a todo o persoal en xeral e particularmente na CCP para  quen nos necesite á hora, por exemplo de facer calquera escrito en lingua galega.

·         Concienciación: tratando de facer ver o que ten de positivo e enriquecedor o uso da nosa lingua en calquera evento ou actividade.

2.1. OBXECTIVOS A CONSEGUIR ENTRE O SECTOR DO PROFESORADO:

O nivel de uso e a valoración que faga este sector resultan especialmente transcendentes para o prestixio que adquira a lingua no ámbito académico. O noso traballo está especialmente ao seu servizo para conseguir os seguintes fins:

• Ofertar actividades que  manteñan unha presenza constante da lingua ao longo de todo o curso.
• Tratar de personalizar o contacto con cada profesor-a para que dalgunha maneira se sintan implicados e considerados e así colaboren na súa utilización.
• Animalos para que relacionen esta lingua con algo vivo, efervescente e actual, posible e útil en todos os ámbitos. Que usen o galego máis alá do estritamente legal.
• Conciencialos de todas as vantaxes que ten que os rapaces recuperen    

e utlicen a súa lingua propia.

• Que o profesorado conte con material suficiente para adquirir   certa  solvencia no uso do galego
• Que colaboren coas actividades do centro.
• Que axuden á humanización do instituto.
• Que defendan a súa utilidade cara ao alumnado.           
• Facilitar o acceso  a traducións da literatura universal, científica, de pensamento filosófico e de ficción.
• En definitiva, procurar contar con eles e implicalos no maior número posible das nosas actividades.

2.2. PARA O ALUMNADO:

• Estimulalos coas nosas actividades para que participen, aprendendo e divertíndose e así de maneira formal e informal fagan uso do galego.
• Que o noso alumnado relacione a lingua con contextos novos , diferentes aos tradicionais.
• Que vexan o galego coas posibilidades de calquera lingua.
• Que descubran tradicións.
• Que descubran as raíces e a relación que pode haber entre aquelas e formas de expresión moi presentes na xuventude.
• Que comproben que a tecnoloxía máis avanzada está funcionando na nosa lingua.
• A colaboración coa xente da contorna
• Que sintan o orgullo de mostrar aos de fóra o noso
• Que coñezan o inmenso patrimonio histórico e cultural de Galicia.
• Que entren en contacto con costumes e tradicións que aínda gozan de plena vitalidade.
• Que asocien o idioma do país con actividades novidosas, como a cestería en papel, inexistente noutros centros educativos.
• Que o alumnado saiba que contan coa colaboración do profesorado e do equipo de dinamización para calquera iniciativa que poida xurdir en relación co uso do idioma, da cultura, da historia, da aequeoloxía ou da etnografía de Galicia.
• Dar a coñecer entre o alumnado o labor que se está facendo no sector audiovisual dende un punto de vista e unha sensibilidade nosa.

2.3. OBXECTIVOS ADECUADOS Á CONTORNA DO CENTRO:

A continuación indicamos algúns dos obxectivos que pretendemos acadar coas nosas actividades para a contorna do noso centro, máis concretamente para o contexto familiar do noso alumnado e que redunden nunha maior presenza e uso da nosa lingua:

• Que o noso labor transcenda os límites do instituto e que as familias se decaten de que existe   un labor dinamizador relacionado co galego
• Que a contorna se percate da existencia do centro
• Estimar o feito de que en galego se póde dicir e vivir todo
• Promover a relación pais- fillos- avós
• Prestixiar o centro
• Que vexan a lingua relacionada con rexistros que non son os consabidos
• A recuperación de tradicións
• Que comprendan que o galego ten utilidade e cabida neste século
• Que recorden que temos unha lingua e unhas tradicións que nos identifican como pobo e que son as mellores ferramentas para vivirmos o presente e proxectarnos cara o futuro. Isto quedará máis especificado e mellor concretado cando  posteriormente describamos cada unha das actividades previstas para este curso

.

2.4. OBXECTIVOS A CONSEGUIR NO NOSO INSTITUTO:

• Que haxa unha maior presenza da lingua galega  na vida académica, relacionándoa co uso de novas tecnoloxías, de actividades de carácter tecnolóxico e científico.
• Convertela en lingua vehicular de todo tipo de eventos e celebracións.Que se utilice nas celebracións e nas actividades escolares do tipo que sexan.
• Que os rapaces-as utilicen máis o galego de forma natural e con certa inconsciencia. É dicir, que cultiven a expresión oral no noso idioma como unha fonte de creación e divertimento.
• Fomentar o uso do galego escrito  de maneira correcta e creativa entre toda a comunidade educativa.
• Que se utilice en materias e ámbitos de uso menos frecuente por parte do alumnado.

3. ACTIVIDADES PARA O CURSO 2014-145

As actividades desenvolvidas polo equipo de dinamización do idioma galego no IES República Oriental do Uruguai nos últimos cursos académicos viran arredor duns cantos  eixos ou liñas mestras de actuación que se poden concretar nas seguintes:

·         HORTA ESCOLAR

·         OBRADOIRO PERMANENTE DE RECICLAXE

·         VISITAS PERIÓDICAS  A LUGARES EMBLEMÁTICOS POLO SEU INTERESE ARQUEOLÓXICO, HISTÓRICO OU CULTURAL

·         COLABORACIÓNS COA OFERTA DINAMIZADORA DO CONCELLO E OUTRAS ENTIDADES

·         REDE DE BITÁCORAS EN GALEGO

Todas elas teñen continuidade  ao longo do curso e son de carácter plurianual, chegando algunha a exceder os dez meses de curso académico. Referímonos á horta, que é supervisada tamén no verán, e ao obradoiro de reciclaxe, no que se imparte un curso de cestería con material reciclado para o que se tivo e ten que dispoñer de moito tempo coa fin de conseguir a habilidade necesaria para desenvolver ese labor. Alén diso, a rede de bitácoras ten unha continuidade de seis cursos académicos e moitos dos seus contidos son traballados en horas non lectivas que non teñen visibilidade máis que para quen as pon ao dispór do proxecto para uso e lecer  de toda a comunidade educativa e profesorado de galego que poida chegar a estar interesado nos contidos que nela se desenvolven.

A continuidade destas liñas de actuación ao longo do curso académico obríganos a rexeitar un modelo de proxecto baseado na proposta de actividades dispersas agrupadas por trimestres e a adoptar un calendario de actuación para cada unha delas, de maneira que presentaremos primeiro mes por mes o que se vai facendo en cada concepto e a continuación desglosaremos a descrición, os obxectivos, profesor-as  encargados,  destinatarios e orzamento que require cada actuación .  Quedan excluídas do calendario preliminar a rede de bitácoras (cada bitácora vai adecuando os seus contidos á realización das diferentes actividades, sendo case imposible dar conta puntual de todas elas en rede) e o obradoiro permanente de teatro, que este ano se reparte entre castelán e galego. Da obriña que se prepara en galego daremos conta máis adiante.

TEMPORALIZACIÓN	3.1.OBRADOIRO PERMANENTE DE RECICLAXE:	3.2.HORTA	3.3.COLABORACIÓNS CO CONCELLO E OUTRAS ENTIDADES	3.4.SAÍDAS HISTORICO ARQUELÓXICAS  E CULTURAIS
setembro	Presentacion do obradoiro de reciclaxe e organización para dar cabida a grupos dun máximo de 20 participantes	Colleita dos cultivos que sobreviviron ao verán. Limpeza da horta. Mantemento dos cultivos de continuidade
outubro	Aprendemos a tipografar Tipografamos o alfabeto	Aprendemos sobre abono orgánico Roturamos un campo para os allos	LUNS,20: Obradoiro de lingua portuguesa MÉRCORES, 22: Vigo na literatura	MARTES, 21: Ruta arqueolóxica Baroña- Carnota
novembro	Iniciación á cestería Aprendemos a enrolar papel de xornal	Instalamos a composteira Plantamos allos Plantamos árbores: un ALBEDROe unha NOGUEIRA	MARTES, 11: Obradoiro de crema hidratante MÉRCORES, 19: Videoconferencia sobre o filme A esmorga	Día 25: Embarcacións tradicionais e artes de pesca no porto de Vigo
decembro	Cesta de Nadal Confección da cesta e das rifas Reparto Sorteo	Comezamos a montaxe dunha espiral de aromáticas Podamos a maceira Facemos carteis de material reciclado
xaneiro	Tipografamos  o noso nome no caderno Facemos moldes ou plantillas en brics	Parcelamos o terreo Aboamos con materia orgánica Plantamos unha LARANXEIRA
febreiro	Primeiros estampados en caixas de cartón e madeira con pintura acrílica Montamos os primeiros cestos	Roturamos un campo para plantar cebola e xenxibre Plantamos LOUREIROS, VIDES, SABUGUEIROS A sementeira	2ª SEMANA: O merdeiro Introdución ás regueifas	ÚLTIMA SEMANA: Visita ao castelo e xardín botánico de Soutomaior. O cumio da Peneda
marzo	Tinximos os primeiros cestos Investigamos en tinxiduras naturais	Plantamos cebolas e xenxibre Rematamos a montaxe da espiral de aromáticas Plantamos bulbos ornamentais
abril	Estampado artesanal de camisolas en letras de molde con pintura específica para teas	Plantamos verduras e hortalizas Plantamos na espiral menta, xarxa, ourego, tormentelo, pirixel, néboda, albahaca, fiúncho, xenxibre, lavanda, estevia	O cinema e a literatura	ÚLTIMA SEMAN:Visita ao Monte do Facho no Ío. Calzada e templo romanos. Castro romanizado. O cruceiro do Ío.
maio	Facemos un maio Rematamos os cestos	Control de pragas con remedios ecolóxicos Mantemento dos cultivos
xuño	Exposición de obxectos e deseños elaborados no obradoiro	Colleita dos cultivos cumpridos Reparto entre o alumnado

      

3.1.OBRADOIRO DE RECICLAXE

PRESENTACIÓN: A idea dun obradoiro de artesanía xorde no curso 2012-13 cos motivos ancestrais dos petróglifos. Non só fomos ver o gran cervo de Campo Lameiro, senón que fixemos visitas virtuais por varias rutas de petróglifos galaicos e descubrimos que estes deseños en pedra aparecen en todas as latitudes do Planeta. A súa plasticidade e sinxeleza serviron de motivación para facer un experimento co estampado manual de camisolas vellas. Os resultados deixaron encantados aos máis pequenos e houbo algún caso en que a familia colaborou para que a súa filla trouxese un deseño orixinal baseado nun petróglifo para nós descoñecido. Indagando na rede descubrimos que hai un precioso repertorio de xogos primitivos que se poden reconstruír en madeira ou calquera outro soporte moldeable. E a idea veu soa: podemos facer un obradoiro de artesanía celta: xogos de taboleiro, complexos deseños de labirintos, xoiería simbólica. Pero nós non temos metáis para labrar, nin madeiras preciosas para tallar. En cambio temos un material dúctil, maleable, fácil de traballar, ecolóxico, gratuíto, limpo e resistente unha vez procesado : o papel. Haino por todos lados, só hai que poñerse a enrolar.

No curso 2013-14 solicitamos ao equipo directivo  un espazo para empezar a traballar nalgunhas horas de Atención Educativa e unha tarde á semana. Ese espazo pasou a chamarse o Obradoiro de Reciclaxe e constituíuse en centro básico de operacións da actividade dinamizadora do idioma. O primeiro ano saíron cestos, camisolas con deseño propio e un maio. Este ano dámoslle continuadade a iso e abrimos as portas do obradoiro a calquera iniciativa que conxugue o concepto de reciclaxe co modelo produtivo artesán.

3.1.1.CURSO DE CESTERÍA TRADICIONAL CON PAPEL DE REVISTAS E XORNAIS

PRESENTACIÓN: Unha vez que puxemos en marcha o obradoiro, comezamos a nosa andaina aprendendo a facer cestos de papel, sólidos e resistentes, de todo tipo e tamaño. Descubrimos que hai mil maneiras de empezar, elaborar e rematar un cesto, tantas como maneiras de falar. Tamén descubrimos que a cestería é un mester antigo que foi acompañando o devir da humanidade ata a aparición dos recipientes de `plástico. Calquera fotografía  do pasado inmediato de Vigo ten nun recanto un cesto. Hai unha rúa vella da cidade que lle chaman dos cesteiros. E, sen embargo, poucos lugares quedan xa onde aprender a facer un cesto. Por este motivo, decidimos abrir o noso obradoiro non só ao alumnado, senón ás familias e veciños da nosa contorna que teñan curiosidade e vontade por realizar esta actividade, de maneira que o noso instituto se abre ao barrio e a calquera que queira acudir ás nosas instalacións para aprender a facer de maneira gratuíta algo tan sinxelo e útil coma un cesto. Un cesto de papel de xornal enrolado!

DESCRICIÓN  DA  ACTIVIDADE: Trataremos de facer cestos de todo tipo e tamaño a partir de papel de xornal, de cadernos vellos e de folios impresos que normalmente se botan no colector para reciclar. Unha vez feitos os cestos, endurecémolos con auga e cola. Para decoralos aprenderemos a facer deseños inspirados nos motivos  dos petróglifos, labirintos,  xogos de taboleiro celtas e todo tipo de imaxes simbólicas. Haberá tamén lugar para propostas de libre creación. Para o tinxido e pintado haberá lugar para investigar en tinxiduras de orixe vexetal e outras non tóxicas de orixe industrial.

Cos traballos realizados faremos una exposición. Tamén se pode facer con eles unha pequeña feira de intercambio de pezas e mesmo de compra- venda  se os alumnos necesitan recadar diñeiro para alguna saída ou para a excursión de fin de curso. Por exemplo, co diñeiro obtido coa venda de cestos, poderiamos pagar o bus para facer una ruta completa de petróglifos.

OBXECTIVOS: Aprender a crear reciclando materiais. Fomentar a creatividade. Fomentar a experimentación. Fomentar comportamentos ecolóxicos e respectuosos co medio ambiente. Fomentar o xogo non bélico. Fomentar o traballo cooperativo. Fomentar o coñecemento e a investigación do mundo primitivo a través das pegadas que foron deixando os antergos, usando os libros e as novas tecnoloxías. Fomentar o uso  da rede para recadar información destinada a conseguir uns obxectivos prácticos e concretos. Aprender a relacionar a nosa historia coa historia do mundo. Incentivar a participación das familias nas actividades do centro. Aprender dos oficios tradicionais. Pór en valor a gran importancia da cestería no despegue comercial da cidade. Aprender a reciclar con proveito moitos materiais de refugallo para confeccionar con eles  obxectos case desaparecidos da  vida moderna: cestas, cestos, cestóns, patelas, asentos, coxíns.

MATERIAIS: todo tipo de papel apto para reciclar. Diferentes tipos de cola. Pinturas ecolóxicas.. Todo tipo de recipientes de plástico duro. Pinceis. Acceso fácil a auga para coller e lugar para verquer. Mesas de traballo. Todo o proceso estará libre de axentes contaminantes.

DESTINATARIOS: Fundamentalmente o alumnado do centro. E tamén toda aquela persoa da comunidade educativa que lle apeteza experimentar con materiais que se poidan reciclar.

TEMPORALIZACIÓN: Adicaremos a esta actividade dúas horas semanais de atención educativa en 1º da eso + dúas horas semanais os mércores pola tarde para todo o alumnado voluntario que queira participar, familias e veciños do barrio e da cidade.

COORDINA: Rosa  Martínez

COLABORACIÓNS: Departamentos de Debuxo, Xeografía e Historia, Física e Química, Galego, Bioloxía, Tecnoloxía, Obradoiro de Iniciativas Emprendedoras e o persoal de limpeza que deixou coma unha patena o espazo do obradoiro.

ORZAMENTO: 200 euros.  Partimos da idea alentadora de que a materia prima é gratis e abundante. Os pinceis, teas, cacharros auxiliares, as colas, e as pinturas, ou o material base para fabricalas haberá que mercalas.

3.1.2.ESTAMPADO ARTESANAL DE CAMISOLAS

DESCRICIÓN: Na fase cero procuraremos documentarnos sobre a importancia do deseño tipográfico nos diferentes medios de comunicación. Veremos algún vídeo con tipografía animada.

Primeiro tipografamos o noso nome  en papel de caderno con lapis. Despois pasamos a un soporte duro ( brics, cartón, tapas de caderno) para obter un molde. Despois pintamos.

Empezaremos no primeiro trimestre aprendendo a tipografar o alfabeto. Cada quen  tipografará o  alfabeto seguindo un estilo persoal. No segundo trimestre tipografamos o nome, levámolo a un molde e probamos a estampar con pintura acrílica en cartón e madeira. No terceiro trimeste estampamos en tea con pintura específica o nome ou calquera outra proposta que recolla o aprendido.

OBXECTIVOS: Fomentar o uso da caligrafía estética. A escritura como fonte de deseño. Fomentar o pracer da lingua escrita xogando coa caligrafía.

DESTINATARIOS:  Para o alumnado dos grupos de 1º da eso e calquera persoa da comunidade educativa

interesada en estampar artesanalmente unha camisola en que apareza como lingua vehicular o galego

COORDINA: Rosa  Martínez

COLABORAN: Departamentos de Debuxo, Galego e Dinamización

ORZAMENTO: 100 euros para pintura específica e rotuladores para teas

3.1.3.CESTA DE NADAL

DESCRICIÓN:   Por segundo ano consecutivo montamos unha cesta de Nadal para encher co que nos parece interesante para comer, ler e entreterse. Facemos rifas  e sorteámola na semana previa ás vacacións.

A cesta saiunos máis profesional que o ano pasado porque xa se nos ve algo do oficio. Enchémola con produtos naturais ecolóxicos e un dicionario da lingua actualizado.

OBXECTIVOS: Conectar o centro coas familias. Remasterizar a tradición do Nadal dotándoa de contidos non comerciais, ecolóxicos e sostibles. Dar a coñecer a excelencia do produtos do país. Dar a coñecer empresas que etiquetan os seus produtos en galego.  Dar a coñecer o que facemos no obradoiro de reciclaxe.

DESTINATARIOS: O alumnado e as familias. No sorteo non participou ninguén alleo ao colectivo do alumnado para asegurarnos que a cesta lle tocase a un alumno. A gañadora foi unha alumna de 1º da ESO e a cesta foi para Mondariz.

COORDINA: Rosa Martínez

COLABORAN: Departamento de Galego e Departamento de Dinamización.

ORZAMENTO:  O pegamento, cola, pinzas, anilinas e pinceis para a confección da cesta e o que necesitamos para encher a cesta de nadal: 200 euros

3.1.4. FACEMOS UN MAIO

DESCRICIÓN: Coincidindo coa Semana das Letras, por segundo ano consecutivo, montaremos un maio. No obradoiro iremos seleccionando os elementos vexetais máis adecuados para un maio básico. A continuación facemos  un concurso de ideas plasmadas en papel e facemos unha votación para acabar realizando o máis votado.Acompañaremos o maio con coplas de maio e refráns. Veremos vídeos sobre o maio tradicional.

OBXECTIVOS: Dar a coñecer entre o alumnado unha das festas populares máis fermosas do noso repertorio etnográfico. Enriquecer a celebración das Letras Galegas. Fomentar a creatividade. Enriquecer a colaboración co proxecto  da horta. Achegarnos ás formas básicas da literatura popular. Utilizar internet como unha ferramenta de aprendizaxe para dar cos contidos gráficos e audiovisuais que nos interesan en cada momento. Aprender a navegar pola rede para localizar o que estamos buscando.

DESTINATARIOS: Toda a comunidade educativa, tanto no aporte de materiais como na execución e celebración do maio.

COORDINA: Rosa Martínez

COLABORACIÓNS: As familias, Departamento de Dinamización, Departamento de Debuxo, Departamento de Galego, Vicedirección.

ORZAMENTO: A actividade non precisa de cartos, só de tempo.

3.2.HORTA ESCOLAR:

DESCRICIÓN: No curso 2013-14  xorde entre algunhas profesoras a iniciativa de crear unha horta escolar, un laboratorio vivo no que a partir da semente o alumnado pode participar nun proceso que implica o nacemento, desenvolvemento e cumprimento dun ser vivo que xorde da Terra. A cantidade e calidade de coñecementos que se pode  adquirir con esta iniciación básica á agricultura é inmensa e os beneficios para os que nela participan están aínda por estimarse.

O proxecto ten continuidade no presente curso e vai destinado sobre todo ao alumnado de 1º da ESO, que son os que lle poderán dar viabilidade nos cursos seguintes. Temos previsto o cultivo de plantas aromáticas e medicinais, hortalizas, legumes e flores de bulbo. Haberá tamén cabida para o cultivo experimental de sementes exóticas cun gran porvir alimentario,  como a chía ou a quinoa. Probaremos a reproducir de póla as especies que así o permitan. Plantaremos unha cepa de viña . Contamos cun dos mellores aliados: o clima.

O que aporta o equipo de Dinamización  á horta é o cultivo de continuidade. Todo o que vai quedando dun ano para outro con labores de clareado e mantemento, e ademais:

·         Galeguización de todos os contidos interdisciplinares que concorren no proxecto: léxico de vexetación, de ferramentas, tipos de terreo, tipos de cultivo, refraneiro popular de agricultura, cantigas que recollen temática agrícola, lendas e crenzas populares, variantes dialectais do léxico agrícola e un longo etcétera do que imos dando conta nos nosos cadernos de bitácora.

·         Plantación de  árbores das que o alumnado poida apañar os froitos durante o curso académico : castiñeiro, nogueira, laranxeira, albedro, mandarineira, viña, e outras de interese etnográfico e cultural: sabugueiro, loureiro, buxo, acivro, carballo, espiñeiro.

·         Iniciación á permacultura coa montaxe dunha espiral de plantas aromáticas que abastezan a horta das plantas necesarias para regular a presenza de pragas.

·         Experimentamos con cultivos : millo corvo, xenxibre e pataca do ar  como cultivos novidosos.

·         Facemos colaboracións para a rede de bitácoras de todo tipo: fotografía, vídeo, redaccións, reportaxes, entrevistas, cartas.

·         Usamos internet como ferramenta de aprendizaxe para encontrar información sobre: agricultura ecolóxica, control de pragas, permacultura, botánica, léxico, outras hortas escolares.

OBXECTIVOS: Dinamizar o idioma fóra do ámbito académico. Potenciar o uso dos rexistros coloquiais. Enriquecer o vocabulario cunha posta en práctica efectiva. Fomentar a curiosidade e o gusto pola investigación conectada a unha realidade con desenvolvemento e obxectivos prácticos . Dar a coñecer unha das actividades económicas máis antigas e extendidas do país.  Conectar coas familias, que colaboran dándonos información, sementes, plantas. Usar a rede como unha ferramenta de aprendizaxe. Aprender a localizar a información que necesitamos en cada momento. Entrar en contacto coa terra usando métodos ecolóxicos e respectuosos co medio ambiente. Aprender que o esforzo dun labor continuado ten os seus froitos. Dar a coñecer a excelencia do que un mesmo cultiva. Aprender a planificar, executar, supervisar, manter e respectar o traballo propio e o dos demais. Aprender a recibir e a compartir. Aprender dos ciclos anuais, da importancia de cada estación na natureza.

DESTINATARIOS: O alumnado de 1º da ESO leva a cabo os labores da horta dunha maneira continua ao longo do seu primeiro curso no instituto. O resto da comunidade educativa participa esporadicamente en labores de limpeza, poda, colleita e uso e disfrute da horta, tanto para desenvolver actividades académicas como para o lecer.

COORDINA: Rosa Martínez, fai as achegas dende dinamización do galego. O proxecto educativo da horta escolar ten como coordinador xeral o profesor de CCNN Pablo Lobato.

COLABORACIÓNS: Departamento de Dinamización do Galego, Departamento de Bioloxía, Departamento de Lingua Castelá, Departamento de Debuxo, Departamento de Inglés , Departamento de Xeografía e Historia e Departamento de Galego

ORZAMENTO: 200 euros. Para plantas aromáticas, árbores froiteiras, sementes, bulbos, raíces de xenxibre. O millo corvo veu agasallado dende O Ferrol e as patacas do ar dende o Brasil vía Mondariz a través da familia dunha alumna; as sementes de escarola veñen de Rorís, tamén aportación do avó dun alumno .

3.3.COLABORACIÓNS COA OFERTA DINAMIZADORA DO CONCELLO E OUTRAS ENTIDADES

Un ano máis, damos continuidade á colaboración coa oferta dinamizadora do concello. As actividades que se propoñen vanse realizando ao longo do curso académico seguindo o calendario exposto máis arriba. Procuramos que todo o alumnado vaia participando nelas, adecuando o contido da actividade á idade dos rapaces.

3.3.1. OBRADOIRO DE LINGUA PORTUGUESA

DESCRICIÓN: Acolléndonos á oferta do concello, unha lectora de lingua portuguesa virá ao centro facer unha sesión en vivo sobre a lingua portuguesa en todos os terriotrios lusófonos.

 OBXECTIVOS: Fomentar o coñecemento da lingua e cultura portuguesas. Pór en contacto real ao alumnado coa fonética do portugués. Incentivar a curiosidade polo mundo lusófono. Establecer comparativas entre o galego e o portugués contemporáneos.

DESTINATARIOS: Asisten alumnos de 2º da ESO

COORDINA :Antía García

COLABORAN: Departamento de Galego, Dinamización lingüística e Concello de Vigo

ORZAMENTO: Actividade gratuíta para o centro educativo, subvencionada polo Concello.

3.3.2. VIGO NA LITERATURA UNIVERSAL

DESCRICIÓN : A cooperativa Trespés, a través do Servizo de Normalización do concello de Vigo, dá a coñecer á cidadanía a historia da cidade  e a súa presenza como espazo literario en diferentes obras, sendo unha das máis destacadas a de Jules Verne: Vinte mil leguas de viaxe submariña. A presentación realizouse na biblioteca do centro.

OBXECTIVOS: Que o alumnado valore o espazo no que vive a través da literatura e da súa historia.

DESTINATARIOS: Asistiron ao eventos alumnos de todos os niveis educativos.

COLABORAN: Departamento Dinamización do Galego, Concello de Vigo, Cooperativa Trespés

COORDINA: Antía García

ORZAMENTO Actividade gratuíta para o centro educativo, subvencionada polo Servizo                                 de Normalización do Concello.

3.3.3. OBRADOIRO CREMA HIDRATANTE

DESCRICIÓN: Pequeño obradoiro de dúas horas para aprender a facer artesanalmente con ingredientes naturais unha crema hidratante ecolóxica.

OBXECTIVOS: Fomentar a curiosidade científica do alumnado. Empregar o idioma para contidos  académicos aos que non está asociado na actual lexislación educativa. Fomentar o gusto pola experimentación. Fomentar hábitos de consumo ecolóxicos.

DESTINATARIOS: Alumnado de 2º da ESO

COLABORAN: Departamento de dinamización e Servizo de Normalización do Concello de Vigo

COORDINA: Antía García

ORZAMENTO: Actividade gratuíta para o centro educativo, subvencionada polo Concello

3.3.4. VIDEO CONFERENCIA A ESMORGA

DESCRICIÓN: O noso centro foi un dos seleccionados  pola produtora Vía Láctea Filmes para realizar unha vídeo conferencia sobre a película A Esmorga, baseada na novela de Blanco Amor. Tamén recibimos invitacións para asistir á preestrea da película nun pase privado. Na vídeo conferencia o noso alumnado puido participar xunto con alumnos de moitos centros educativos de Galicia de nivel tamén de universitario. A piques de rematar a redacción deste proxecto recibimos a invitación da produtora a asistir a un pase gratuíto para o alumnado con posterior coloquio co director da película.

OBXECTIVOS: Fomentar o interese do alumnado polo audiovisual galego. Fomentar a participación utilizando novas tecnoloxías. Relacionar o galego coa deriva cultural da actualidade. Fomentar a curiosidade por achegarse a unha das obras literarias máis  representativas da Literatura galega contemporánea. Proxectar o nome do centro educativo fóra da cidade. Fomentar a colaboración entre o profesorado.

DESTINATARIOS; Alumnos de 4º da ESO e BACHARELATO.

COLABORAN: Departamento de Tecnoloxía, Dto de Galego e Dto de Dinamización do ROU e a produtora Vía Láctea Filmes.

COORDINA: A actividade no centro foi coordinada por Rosa Martínez e a cuestión tecnolóxica de preparar todo para a conexión quedou a cargo dos dous profesores de Tecnoloxía.

ORZAMENTO: Actividade gratuíta para o centro.

3.3.5.  OBRADORO SOBRE O MERDEIRO

DESCRICIÓN: O Entroido vigués ten un personaxe peculiar  que simboliza o secular desprezo do mundo da ribeira polo mundo labrego. Trátase do merdeiro, que vai amolando os que baixan ao Berbés traballar no peixe. Esta creación popular estivo esquecida varias décadas  e agora goza de novo de plena vitalidade. O que nos oferta o Servizo de Normalización do Concello é a posiblidade de dar a coñecer este personaxe entre o alumnado máis novo realizando un obradoiro no quepoidan realizar diferentes actividades.

OBXECTIVOS: Dar a coñecer entre os máis novos un personaxe típico do Entroido local.

DESTINATARIOS: Alumnos de 1º e 2º da ESO.

COLABORAN: Dto de galego, Dto de Dinamización e Concello de Vigo

COORDINA:  Antía García

ORZAMENTO: Actividade gratuíta para o centro educativo, subvencionada polo Servizo                                 de Normalización do Concello.

3.3.7. CINEMA E LITERATURA

DESCRICIÓN: No presente curso apuntámonos para asistir á proxección de tres películas saídas dunha obra literaria, seguidas dun posterior colquio co autor-a da novela . A actividade realizarase no 3º trimestre no auditorio do Concello. Adicaranse dúas horas para cada título e levarase a cabo en tres sesións. Para cada título asisten o autor da novela e o director do filme. Primeiro lese a obra como lectura optativa na materia de Galego, despois asístese á proxección da película en galego e a continuación falan o/a novelista e o director/a da experiencia. Finalmente hai turno de intervencións para o público asistente.

Manuel Rivas con  Todo é silencio

Suso de Toro con Trece badaladas

Alfonso Álvarez Caccamo con O bosque de levas.

OBXECTIVOS: Relacionar a literatura galega contemporánea co cinema galego de última xeración. Amosar o galego como un idioma da modernidade. Dar a coñecer  autores e directores que traballan co noso idioma, a nosa cultura e a nosa personalidade histórica. Potenciar a asistencia a debates con autor. Colaborar coa oferta normalizadora do concello.

DESTINATARIOS: Asisten alumnos de Bacharelato e 4º da ESO

COLABORAN: Departamento de Galego, Dinamización lingüística e Concello de Vigo

ORZAMENTO: Actividade gratuíta para o centro educativo, subvencionada polo Servizo  de Normalización do Concello

           

3.4.VISITAS PERIÓDICAS DE INTERESE HISTÓRICO, ARQUEOLÓXICO OU CULTURAL:

3.4.1. ROTEIRO ARQUEOLÓXICO BAROÑA-CARNOTA

DESCRICIÓN: Ao pouco de empezar o curso académico, decidimos organizar unha saída cos máis pequenos , a modo de benvida ao novo curso e ao novo centro escolar para eles. A participación foi case total e o día que pasamos entre Baroña e Carnota os rapaces calificárono como algo que debería repetirse a miúdo. Achegámonos ao castro marítimo de Baroña de mañá e percorremos o interior do poboado fascinados polo seu percorrido labiríntico, o seu magnífico estado de conservación e o seu emprazamento único. Os rapaces quedaron tan impresionados que a actividade Baroña deu para varias narracións, varias vídeo-montaxes e unha pequena achega de tebeos feitos a man con ficcións situadas no mundo castrexo. Antes de facermos a saída houbo sesións de documentación sobre o mundo castrexo e os petróglifos galaicos.

A continuación  fomos a unha das pedras gravadas máis emblemáticas dos petróglifos galaicos: A Laxe das Rodas en Louro (Muros). Os petróglifos son un dos temas recorrentes no noso proxecto dinamizador do galego nos últimos cursos e este ano saímos da provincia de Pontevedra para coñecer os complexos de espirais que aparecen por toda a costa atlántica da provincia da Coruña. Rematamos o percorrido na xigantesca praia de Carnota.

OBXECTIVOS: Empezar ben o novo curso, asociando o galego con actividades interesantes , amosando tres lugares encantados da nosa xeografía e do noso patrimonio arqueolóxico e natural. Fomentar a creatividade e o lecer en galego. Fomentar a convivencia entre o alumnado e entre o alumnado e o profesorado. Dar a coñecer o noso inmenso legado arqueolóxico. Fomentar a curiosidade polo noso territorio e a nosa cultura ancestral.

DESTINATARIOS: Alumnado de 1º da ESO.

COLABORAN: Dto de Xeografía e Historia, Dto de Lingua Castelá, Dto de Galego e Dinamización

COORDINA: Rosa Martínez.

ORZAMENTO: Para a viaxe en bus: 400 euros. Os lugares visitados son de libre acceso.

3.4.2. VISITA GUIADA AO CASTELO E XARDÍN BOTÁNICO DE SOUTOMAIOR. O MONTE DA PENEDA

DESCRICIÓN: Con esta actividade pretendemos ilustrar cunha experiencia en vivo  a actividade da horta visitando exemplares de árbores vellas e algunha especie espectacular como a sequoia xigante. Tamén veremos o bosque de fentos arborescentes e exemplares centenarios de abetos, cedros, pitosporos  e un longo etcétera. Como se trata do  xardín  dun castelo medieval, iremos ver o castelo por dentro e a ver que sorpresas creativas nos dan os rapaces nas semanas seguintes á visita. Remataremos a actividade visitando o monte da Peneda, cunha historia aínda máis lonxeva que o castelo medieval, pois hai constancia dun vello castro reconvertido en fortaleza derrubada polos Irmandiños que volveron erguer en forma de capela.

OBXECTIVOS: Poñer os alumnos en contacto co legado botánico e patrimonial da Ría de Vigo. Fomentar o amor e o respecto polas vellas árbores, aínda que non sexan autóctonas. Empezar a recoñecer árbores polo seu porte, follas, froitos, cortiza. Dar a coñecer o legado medieval de Soutomaior. Achegar a importancia do señor de Soutomaior na Galiza medieval. Dar a coñecer o emblemático monte da Peneda.

DESTINATARIOS: Para 1º da ESO, os máis implicados  na horta.

COLABORAN: Dto de Xeografía e Historia, Dto de Bioloxía, Dto de Galego, Dto de Dinamización.

COORDINA: Rosa Martínez

ORZAMENTO: A visita require pagar entrada ao recinto e unha viaxe en autobús. 300 euros

3.4.3. EMBARCACIÓNS E ARTES DE PESCA NO PORTO DE VIGO

DESCRICIÓN: Os alumnos realizan unha visita guiada a media mañá durante dúas horas polos diferentes sectores do complexo portuario de Vigo, descoñecido para a maioría da cidadanía. Poden ver  a lonxa, os peiraos de atraque segundo o tipo de barcos, os tipos de redes. Fálanlles do tipo de pesca: do día, de baixura, de altura, de gran altura. Dos grandes conxeladores, dos bous, das bacas, dos palangreiros, do Gran Sol, de Grenlandia, de Boston. E así entran en contacto co complexo mundo dun dos sectores económicos máis importantes da cidade e do país.

OBXECTIVOS: Dar a coñecer entre o alumnado a actividade do porto pesqueiro vigués.

DESTINATARIOS:Para 3º da ESO e alumnado de Diversificación

COLABORAN: Departamentos de Bioloxía, Galego. Dinamización e Porto de Vigo

COORDINA:  Javier López  Bermúdez

ORZAMENTO: Actividade gratuíta para o centro, subvencionada polo Porto de Vigo.

3.5.REDE DE BITÁCORAS:

DESCRICIÓN: Os rapaces de 4º deESO A, coa axuda da profesora de língua galega (actual coordinadora do equipo de Dinamización), abriron  hai uns anos un blog por probar a experiencia, non tardou en nacer o blog de 4º B;  como xa sabiamos como facelo foi doado que nacese o blog do Departamento de Normalización que non tardou en sincronizarse coas outras bitácoras normalizadoras do país. Mentres tanto fomos descubrindo outras bitácoras escolares de Galícia e de fóra, mesmo demos con nenos galegos en Londres que querían interactuar en rede con rapaces de aquí; de toda esta experiencia acumulativa foi nacendo unha pequena rede de cadernos virtuais na que o alumnado pode atopar todo tipo de materiais relacionados co curriculum académico e con actividades de lecer e creación. A idea é seguir potenciando actividades en rede. Este é o noso circuito doméstico:

 http://carallocorou.blogspot.com/ para 4º e 3º da ESO e 1º e 2º de BACHARELATO

    http://tirarrollas.blogspot.com/ inicialmente pensado para 4º e actualmente operativo para 1º e 2º da ESO

http://galeguai.blogspot.com/ o caderno de Dinamización e Normalización, onde se van recollendo todas as iniciativas normalizadoras tanto orais, como escritas, como visuais do noso centro, doutros centros e de calquera entidade ou persoa que traballan en Internet  a prol do idioma

OBXECTIVOS :Potenciar o uso do idioma, a opinión crítica, o acceso a materiais non editados noutros medios, a comunicación coa Galicia exterior, a creación literaria e audiovisual, a conectividade, o uso interactivo das novas tecnoloxías.  Fomentar o uso do galego oral e escrito na TICS. Fomentar a creatividade. Contribuír á presenza do galego na Internet.

DESTINATARIOS: De maneira directa todo o alumnado e indirectamente para toda a comunidade educativa. O abano ábrese para toda persoa que navegando na rede lle poida resultar de interese calquera información recollida nos nosos cadernos e nas súas ligazóns

COLABORAN: De maneira directa ou indirecta todos os departamentos didácticos do centro, as familias, todo o alumnado e o colectivo de antigos alumnos do ROU.

COORDINA: Dto. Dinamización, Rosa Martínez.

ORZAMENTO: Todo o investido nesta actividade é ilusión e tempo.

3.6. OBRADOIRO PERMANENTE DE TEATRO

DESCRICIÓN: Por segundo ano consecutivo, conseguise montar un pequeno grupo de teatro con alumnado de 1º, 3º, 4º da ESO. O grupo montado o curso pasado desfíxose por quedar sen o alumnado de 2º de Bacharelato. O novo director é un compañeiro de claustro interesado na actividade teatral. Están preparando a obra curta titulada O atraco, de José Moreno Arenas, traducida ao galego. A representación será gravada en vídeo, de maneira que o resultado será máis ben videoteatro, e non será a primeira vez que se probe esta modalidade a cabalo entre o cinema e o teatro no nosos centro. Hai varias experencias anteriores, pequenas montaxes  das que quedou algún rastro nalgún dos nosos blogs.

OBXECTIVOS: Dinamizar a lingua oral. Descubrir talento interpretativo. Achegar o teatro como unha magnífica forma de expresión. Facer do idioma a lingua vehicular dun espectáculo. Traballar creativamente coas TICS.

DESTINATARIOS: Toda a comunidade educativa

COLABORAN: Dtos de Galego, Dinamización e o profesor de Bioloxía Javier López Bermúdez

COORDINA: Javier López Bermúdez

ORZAMENTO: Para gastos de posta en escena necesitaremos  400 euros

                                       

EQUIPO DE DINAMIZACIÓN

 

María Buela (Administrativa)

Domingo García Bartolomé ( Dto. de  Xeografía e Historia)

Rosa Romero (Dto. de Lingua Castelá)

Eliseo Martínez González (Dto. de Galego)

Antía García Hermoso (Dpto. de Galego)

Francisco Ogando ( Dto. de Tecnoloxía)

Pablo Lobato (Dto. de Bioloxía)

Javier López Bermúdez ( Dto. de Bioloxía)

Carmen Yunta (Dto. de Debuxo)

Cándido Carrera (Dto. Física e Química)

Rosa Mª Martínez ( Coordinadora)